Takipçiliğin Dayanılmaz İtilmişliği

Çağdaş liderlik teorileri genellikle lider-merkezli çalışmalar içermektedir. Bir toplumu, kurumu ve paydaşları arzulanan sonuçlara doğru yönlendirecek ve olumlu etkileme süreçleri ile yöneterek beklenen amaçları gerçekleştirecek kişi olan lider, herkes tarafından olumlu çağrışımlar içeren, arzulanan bir rol’dür. Bu nedenle lider olmak, lider olarak kabul edilmek, lider özelliklerine sahip bulunmak toplumlarda arzulanan ve benimsenen bir olgudur.

Aynı durum takipçilik ve takipçiler için söz konusu değildir. Bu kavram toplumda genellikle olumsuz  bir çağrışıma neden olmakta, bu sıfatla çağrılma benimsenmemekte ve arzulanmamaktadır. Toplumda genel kanı takipçilerin, her söyleneni  kolayca kabullenen, baskı altında bulunan,  sorumluluk duygusu yüksek olmayan, kendiliğinden bir başarı elde edebilmesi mümkün bulunmayan, pasif ve zayıf bireysel özellikli  kişiler olduğu yönündedir.

Bu görüşlerin ışığı altında herkesin lider olmayı düşündüğü ve arzuladığı bir ortamda “takipçi” olarak sıfatlandırılmak hiç de hoş olmasa gerek; ama bir gerçeği de göz ardı etmemeliyiz. Liderliğin oluşmasında takipçiler vazgeçilmez bir unsurdur. Takipçilerin bulunmadığı bir ortamda liderlikten söz edilebilmesi ise hiç mümkün değildir. Bir insan etkileyeceği ve yönlendireceği başkalarının olmadığı bir yerde kendini nasıl lider olarak tanımlayabilir?.. Aynı şey takipçiler için de söz konusudur. Ortada bir liderlik yoksa takipçiler de yoktur. Bu iki kavram birbirinin tamamlayıcısı olan  vazgeçilmez kavramlardır. Ne  liderlik  takipçisiz söz konusu olabilir; ne de lideri bulunmayan takipçilerden  bahsedebiliriz.

Ama yukarıda belirttiğimiz gibi, birbirinin tamamlayıcısı olan bu iki kavram ile sıfatlandırılma tercihi  çok farklıdır. Liderlik tüm ortamlarda (politik, ekonomik, sosyokültürel) benimsenen, tercih edilen bir rol olmasına rağmen, takipçiliğin  liderlik çalışmalarında her vesile ile yer alan, ama hiç benimsenmeyen, bu bağlamda da itilmiş ve kakılmış bir kavram olduğu söylenebilir.

Takipçilerin bulunmadığı ve başarılı performanslar sergilemediği ortamlarda beklenen toplumsal ve kurumsal sonuçlar alınamayacağı bir gerçek iken, acaba bu kavram gerçekten itilmiş  bir kavram olmayı hak ediyor mu?..

Ayrıca şu hususu da açıklamak gerekir; Liderler de kurumsal, toplumsal hiyerarşi içinde bağlı bulundukları üst liderlerin takipçileri değil midir? Zaman içinde hiyerarşik piramitte yetkinlikleri ile bir üst makama yükselen kişiler, yine kendilerinden daha üst makamda bulunanların takipçisi konumunda bulunmayacaklar mıdır?.. Hatta daha da ileri gidip takipçiliğin, aslında liderlik rolü için bir staj/deneyim kazanma konumu olduğu söylenemez mi?..

Klasik ve çağdaş uzmanlar lider’lerin takipçilik yapmadan başarılı bir liderlik performansı  gerçekleştiremeyeceği; kişinin takipçiliği döneminde edindiği  beceriler ve deneyim birikimlerinden yararlanarak etkili liderlik yapabileceği şekliyle açıklamalar yapmalarına  rağmen, yine alan uzmanlarından bazıları,  güçlü liderlerin altındaki bağımlı ve pasif davranış sahibi takipçileri  “koyun takipçiler” grubu altında hakketmeyecekleri bir  sıfatla sınıflandırabilmektedir.

Şimdi gelin; “… ben başarılı bir takipçiyim…” veya, “…çocuğumun büyüyünce iyi bir takipçi olmasını diliyorum…” deyin bakalım.

Yok, yok… biz bu kavramlardan alışılmış bir şekilde söz edelim. Toplumsal ve kurumsal hiyerarşide yer alan bir üst’e rapor etmesine rağmen  kendine bağlı ast’larına emir veren herkes liderdir!.. Toplum katmanları da her kademede görev yapan liderlerden oluşmuştur!.. Takipçiler… onlar bir yerlerdedir; ama nerededir, kimlerden oluşmuştur… bilinir de, söylenmez!..

Konuyu kısa bir fıkrayı hatırlatarak sonlandıralım.

Ondokuzuncu yüzyıl Amerikasında Kızılderili savaşları döneminde, federal hükümetin düzenli ordusuna teslim olan  bitkin ve yaralı, genç kızılderiliye sormuşlar:

• – Sence muharebeyi neden kaybettiniz?..

Yorgun savaşçı hüzünlü bakışlarını sorguculardan kaçırarak, bozuk İngilizcesi ile cevap vermiş:

• – Şef çok.. Kızılderili yok..

Liderlik  yolunda herkese başarılar…